AGORA

din savaşları 

Her ne kadar film Hypatia'yı merkeze almış olsa da anlatı nefis bir din, sistem irdelemesi ve tarihe ışık tutan gerçek bir anlatı.  

İskenderiye Kütüphanesinin son yöneticisi yunanlı Theon'un kızı olan Hypatia çok özel biridir. Erkek egemen bir dünyada astronomi, matematik ve felsefe dersleri vermektedir. Tarihte bilinen ilk kadın filozofdur. 

Yönetmen hem Hypatia'yı hem MS. 4.yy Roma imparatorluğu sınırlarındaki İskenderiyede olup biten din, siyaset, toplum üçlemesini çok güzel harmanlamış. Bir yandan dinler üzeri düşünen, sadece evreni, yaratımı ve insanı sorgulayan bir filozof, diğer yandan insanları din etiketleri ile sınıflayan ve zorbalıkta sınır tanımayan din sömürgecileri. Tarih değişse de yüzyıllar geçse de, mekanlar farklı da olsa insan her çağda aynı insan. Din adına dini kullanarak toplumları etki altına alan, yönlendireni yöneten ve dini tamamen çıkarları doğrultusunda harmanlayan gruplar MS 4.yy da da aynı, günümüz dünyasındada. 

Kadına yapılan, bilgiye yapılan önyargılı zulüm de günümüzden farklı değil.  Bugün pek çok gelenekçi toplumda dini ne olursa olsun hala kadının adı yok iken Hypatia 1600 yıl önce  öğrencilerinin inanışlarına aldırmadan öğrenme ve öğretme aşkı ile kendi hayatını pas geçen bir kadın. Tıpkı yüzyıllardır savaşan pek çok bilim, sanat, spor, politika kadını gibi. 

Yahudi ve hrıstiyan cemaatinin paganistlere uyguladığı zorbalık, ardından hiristiyanların yahudilere uyguladıkları baskı ve sonunda cadı ilan edilen Hypatia'nın recm edilmesi. Her türlü tarafsızlığına, saflığına, hesapsızlığına rağmen kurban edilen Hypatia. Dinsiz ilan edilen. Bilimi hiçe sayan sınıflarca, pagan olduğu için değil hristiyan olmadığı için katli vacip olan bir öğretmen.  Üstelik Kepler'den yüzlerce yıl önce bulduğu dünyanın elips hareketinin hiçe sayılması.

Tıpkı bugünün dünyasının yargıları, bilgiye olan değersizlik, kadına ve insana olan düşmanlık, şiddetle varlığını kabul ettiren ruhban sınıfı, iktidar savaşları, kişisel çıkarların etik değerler üzerinde olması, çarpıtılan ayetler vb. katman katman filmde yer buluyor.  Bahse konu olan üç dinide ne yeriyor ne övüyor film. Sadece seyrettiriyor ve yüzyıllardır tanık olduğumuz akışı  objektif bir bakışla çarpıklıklarımızın yüzümüze vuruluşu ile aynalıyor. İnsanın gözünü din kisvesi ile perdeleyen yönetici sınıfın korkunçluğu ile yeniden yüzleştiriyor. 

İsimler, olaylar ve tarihler  gerçeğe dayansa da anlatı aslında MS.4.yy değil MS 21.yüzyılın tıpatıp aynısıdır. Değişen sadece isimlerdir. 

Rachel Weisz'in duru,saf  güzelliği de filme ayrı bir tat veriyor. İki saatlik film epik anlatımı ve dozunda heyecanı ile akıcı, akılcı. 

yönetmen / alejandro amenabar 

yapım yılı / 2009