YARATIMIN SPİRİTÜEL EVREN FİLMLERİ

" yolun, yolcunun, yolculuğun biricikliği " Film Ali imran suresinin 33 -37. ayetleri ile başlar. filmin tüm müziklerinin sarhoş ediciliği bir yana açılıştaki okuma bile sizi sizden alır. Ayetler tesadüfi değil elbet :)  Ne yeri bellidir öykünün ne zamanı. Her ne kadar tunus ve iran da çekilmiş olsa da seyrederken sizi onlarca ülkeye götürür ama gördüğünüz de çöldür aslen. 14.yy sanırsınız zamanı ama bir bakmışsınız 20. yy dır.  ne yeri vardır bu yolcuların, ne zamanları velhasıl.  Doğumla başlar film. Kaos ertesi varoluşla. Kum fırtınası ertesi, kumun içinden doğrulan torun, kumun içinden dedesini çıkarır.  İştar / sümerlerin aşk tanrısı. ve kız çocuğudur yani safiyet. Bab-ı aziz'i çeker çıkarır kumdan. Ama'dır gözü. Ama, gönlünle görür dede. Hikmettir. Bilgeliktir.  Aşk, saflık tutar elinden hikmetin ve bilgeliğin, yola çıkarlar. Aşk için yol bilinmezdir. Hikmet ise " bilinmez yok,  yol var sadece"  diyendir.  Allah'a ...

kudüs  Yüzyıllardır paylaşılamayan dünyanın en kadim kenti. Kimine göre kan ve acı. Kimine göre politik savaş arenası. Vicdan, hırs, birlik. Kaos ve belki de kalabalığın içindeki en yalnız şehir. Bilinç açılımlarının İbrahimden Muhammede uzanan katmanları bana göre Kudus.  Her şeyin başladığı yer ve belki de biteceği. Kudüs her şeyi barındırır tıpkı biz gibi. Nasıl ki hepimizde Adem, İbrahim, Musa, İsa, Muhammed bilinçleri ve meşrepleri mevcut ise Kudusde de öyle. Her taşında, her sokağında;  tüm kainatın kaydı, bilgisi  saklı. Tıpkı her hücremizdeki gibi.  Kudüs hem gül hem kan. Hem her şey, hem hiç bir şey.  Cennetin Krallığı; Kudüs krallığının yıkılışı ve  2.haçlı seferini tarihi kişiliklerle anlatan, tüm isimlerin, mekanların ve tarihi akışın doğru ve şaşırtıcı ölçüde objektif olduğu nefis bir film. Zengin oyuncu kadrosu, akıcılığı ve dikkat çeken diyalogları ile aslında özlenen Kudus'e ithaf edilmiş sanki.  Kral b...

din savaşları  Her ne kadar film Hypatia' yı merkeze almış olsa da anlatı nefis bir din, sistem irdelemesi ve tarihe ışık tutan gerçek bir anlatı.   İskenderiye Kütüphanesinin son yöneticisi yunanlı Theon'un kızı olan Hypatia çok özel biridir. Erkek egemen bir dünyada astronomi, matematik ve felsefe dersleri vermektedir. Tarihte bilinen ilk kadın filozofdur.  Yönetmen hem Hypatia'yı hem MS. 4.yy Roma imparatorluğu sınırlarındaki İskenderiyede olup biten din, siyaset, toplum üçlemesini çok güzel harmanlamış. Bir yandan dinler üzeri düşünen, sadece evreni, yaratımı ve insanı sorgulayan bir filozof, diğer yandan insanları din etiketleri ile sınıflayan ve zorbalıkta sınır tanımayan din sömürgecileri. Tarih değişse de yüzyıllar geçse de, mekanlar farklı da olsa insan her çağda aynı insan. Din adına dini kullanarak toplumları etki altına alan, yönlendireni yöneten ve dini tamamen çıkarları doğrultusunda harmanlayan gruplar MS 4.yy da da aynı, günümüz dünyasınd...

özgürlük "beyaz karga"     Rusçada çok özel bir deyim, sembol. " Yetenekli, farklı aykırı, benzersiz, dikkat çeken" insanları tanımlamak için kullanılır.  siyaset. sanat. özgürlük. yasaklar. tutku.  Dans doğası gereği ruhsal ve bedensel özgürlüğü ve özgünlüğü temsil eder. İroni ise dansı icra etme yeri ve zamanının bir devletin kontrolünde ve sınırladığı coğrafyada yapabilme kısıtlılığıdır.  Sadece dans değil elbet Sovyet Rusya'nın Çarlık Rusyası sonrası Gorbaçovlu yıllara dek sürdürdüğü rejimde, dünyanın en büyük açık cezaevi tarzı yaşam modeli özellikle sanatın ve sporun  her alanında zorlayıcı yıllardı. Filme yansıyan sovyet rusyanın siyasi duruşu yada kgb'nin sanatçıya uyguladığı zulüm değil benim anlatacağım. Veyahut eleştirilen fransız siyaseti yada "dans filmi denemeyecek kadar az dans var, nureyevin de hayatı ne az"  serzenişleri doğrultusunda da değil  anlatacağım. ( kaldı ki bence Ralph Fiennes de  bunlar...

vicdan Nicolae Minovici ile ilgili bir haber karşıma çıkınca bu film geldi aklıma ister istemez. Film olarak çok sıradan bir film olsa da senaryonun iyi kurgulanmadığı bir yapım olsa da çıkış noktası tıpkı Minovici'nin deneylerinin çıkış noktası.  Ölüm ertesi beynimiz yaşamaya devam eder mi?  Beyin ve bedenin ölümleri senkronizemidir ve dahası beden ölünce  ölümsüz denilen ruh nereye gider? Bu soruları merak eden  5 tıp öğrencisi kendi üzerlerinde ölüm deneyleri yaparlar. Kalplerini durdurmak suretiyle ölüm ötesini deneyimleyip 3 dk içerisinde arkadaşlarının müdahalesi ile yeniden hayata dönmekte ve o sırada beyin dalgalarını da kayda almaktadırlar.  Filmde her anlamda eksiklik çok. Ama sorgulattığı tema anlamında buraya almak istediğim filmlerden oldu.  Vicdan. Bizi insan yapan en önemli vasfımız. Vicdanı boyutumuz ile sorguluyor öğreniyor ve yüzleşiyoruz hem tüm evrenle hem kendimizle. Vicdan grafiğimiz doğrultusunda afetme, kabul...

değişim   266. Papa Jorge Mario Bergoglio. Katolik dünyasının son ruhani lideri 2013'de seçildiğinde pek çok ilk gerçekleşmişti. Halen de bu ilkler süregelmekte.  700 yıl sonra Vatikanda bir papa ölmeden görevinden istifa etmiş ve Bergoglio seçilerek  Franciscus adını alarak papa olmuştu. İlk kez Avrupa dışından bir kardinal papa seçildiğinden tüm dünyada büyük yankı uyandırmıştı. 25 yıl papalık yapan II. John Paul'un ardından gelen alman XVI. Benedıctus  da evet hem ilgi çekmiş hem tartışılmıştı ama Bergoglio daha ilk geceden kıta dışından oluşu ile bakışları toplamıştı. Papalık tarihinde ilk kez kullanılan bir isimi Franciscus' yu seçmişti. Daha ilk günden mütevazi giyim ve yaşam tarzını hissettirmişti.  İlk  cizvit papazıydı. ( Cizvit tarikatı hristiyanlığın misyonerlik ve eğitim alanına yönelmiş tarikatıdır.)  Ve ilk kez son üçyüzyıldır ilan edilen aziz sayısından fazlasını ilk görev yılında ilan etmiştir.  ...

tercih  olmak istediğimiz ve olduğumuz haller. hayallerimiz ve hayatın bize sundukları şans mı şansızlık mı olduğunu idrak edemediğimiz olaylar, insanlar.  önceliklerimiz ve yeteneklerimiz. sınırlarımızı ve yetkinliklerimizi bilmek.  etik ahlaki değerler mi? gerçeklerin örtüsü mü? yalanı en çok kendimize söylediğimizin dışa vurumu.  dahası.... hem seyri keyifli, hem düşündürücü, hem naif irdeleme ustalığı.  3 ayrı ve iç içe geçmiş hikaye. belki hepsi hayal, belki hepsi gerçek. konusu ve örgüsü ile nasıl başlayıp bittiğini anlamadığınız ve sonunu kendi iç dünyanız ile bütünlediğiniz bir anlatı.  Kelimelerin varlığı ve büyüsü. Sadece bir dizilim ile kazandıkları anlam. Dahası kelimelerin vücut bulmasının, duygularımızın aktarımı ile olan bağı.  Jeremy Irons'un muhteşem oyunculuğu ile daha ilk sahnede bize verdiği duygu yoğunluğu ve bütünlüğü. Kelimelerimizin yazılarımızın anlam boyutu ve yanında satılabilir gerçekli...

bilgi kanalı  Srinivasa Aiyangar Ramanujan, öyle saf, öyle güzel, öyle berrak ki.. tıpkı hepimizin doğduğunda ki  saflığımız ve tüm bilgiyi barındırdığımız anlar gibi. Bıngıldağımızın kapanışı ile sanki bilgi kanalı kapanır ve her şeyi baştan öğrenmek, deneyimlemek zorunda kalarak tekamül yolculuğumuza başlarız.  Ne eğitim, ne okul, ne imkan, ne para. Matematik öğretilmeden yüzlerce sav, yüzlerce sonuçlu formül yazan, asal, rasyonel sayıların dizilimi çözülümü üzerine formüller kuran, integral formülleri ile uğraşan Ramanujan'ın gerçek hikayesidir film.  Çalışmaları ispatlanamadığı için kendi içinde ve matematik dünyasında sıkışıp kalır.  Asal sayıları 100 milyon sınırına dek hesaplamaya yarayan bir formül geliştirdiğini ayrıca Rieman fonksiyonunu bir çok noktasını ispatladığını, belirten defterini Prof. Hardy'e yollar. Eğitimsizliğine rağmen kuramsal matematikteki üstün zekası Cambrige'e yolladığı bu defter ile dikkat çeker ve İngiltere...

ölüm  " Antonıus Block :  Tanrı'yı hissiyatımızla tasavvur etmek o kadar mı zor? Neden boş vaatlerin ve görünmez mucizelerin arkasında saklanmak zorunda? daha kendimize bile inanmıyorken inananlara nasıl inanacağız? Bizlere inanmak isteyip de inanmayanlara ne olacak? Ya da inanması imkansız olan ve asla da inanmayacak olanlara ne olacak? İçimden Tanrı'yı neden silip atamıyorum? Neden içimde acılar vererek  ve beni aşağılayarak yaşamaya devam ediyor? Kalbimden onu söküp atmak istiyorum ama gene de kalıyor ve benimle dalga geçiyor ondan kurtulamıyorum. "  Yeni Ahit'in vahiy bölümü 8.ayet " Ve kuzu yedinci mührü açınca göğü bir sessizlik bürüdü " diye başlar. Mühürler açıldıkça afetler, savaşlar, salgın hastalıklar, astronomik olaylar ve dahi kıyamet yaşanacaktır.  Film de bu ayetle açılır ve dünyada savaş ve veba hüküm sürmektedir. ( o günün dünyası Kudüs, Avrupa ve   Ç in'den ibarettir. )  Hikaye 14. yüzyılda geçer. 10 yıl ...

kibir Lucy'den önce çekilmiş aksiyonu güçlü, Bradley Cooper'ın gözleri ve fiziği ile göz doldurduğu film. Lucy ile benzer bir konuyu işlemiş olsa da ayrıldığı noktalar var elbet. En önemlisi Lucy de kahramanımız beyninin tüm fonksiyonlarını etkinleştirdiğinde ego'dan uzaklaşır, dünyevi alemdeki hiçliğini fark eder. Burada ise tersi bir durumu seyredeceğiz.  Genel olarak amfetamin içerikli uyaranların sonucu olan yüksek özgüven, artan enerji, azalan iştah vb. özelliklerin maksimum düzeyde var olduğu bir ilacı kullanan Eddie Morra'nın hayatı olağanüstü değişir.  Beyninin tüm kanalları aktif hale gelir. Odaklanma, farklı beceriler, pek çok dil bilme, edebiyattan ekonomiye yüksek bilgi ve bunu doğru kullanabilme gücü gibi maksimum potansiyel halleri yaşar ve sefil adlettiği hayatı seçkin ve takdir edilesi bir boyut kazanır. Tüm duyu organları da aşırı gelişmiş bir biçimde algıdadır. Yorulmaz, acıkmaz, sıkılmaz. İnsanlığın arzuladığı şeylerden biridir b...

yolculuk Aksiyonu az, romantizmi fazla bir bilim kurgu seyirliğimiz. Dünyadan 5000 insan, 258 mürettebat,  120 yıllık bir yolculuk için uyutularak yeni bir gezegene doğru yola çıkarlar. Ve fakat 30. yılda bir uzay cismi ile uzay gemisinin çarpışması, Jim'in sisteminin bozulup uyanmasına sebep olur. Devasa gemide tek başına yaşayıp ölmeyi bekleyeceği bir hayat, çaresizce önündedir. Tüm kadronun 3 kişi, tek mekanın da bir uzay gemisi platosu olduğunu öngörürsek film oldukça akıcı ilerliyor aslen.  Bilim kurgu, teknolojik evrim, galakside yeni gezegenlere yerleşim, yapay zeka kontrolü gibi bir uzay filminin olmazsa olmazlarını bir kenara koyalım. Odağımız aslında içsel yolculuğumuz ve şer sanılanın hayr oluşu.  Jim'in uyanışının nedenini uzayda geçen 2 yıl sonrası öğrendiğinizde ve gemideki diğer uyanmış yolcu Aurora'nın da  bu neden için Jim'e eşlik edişi aslen tesadüf değil.  ( Aurora şafak, uyanış, gün ışığı anlamındadır ve film bir yanıyla mod...

gerçeklikten mi kaçarız, kaçarak gerçekliği mi var ederiz? Örüntüler, zaman mekan akışındaki gelgitler ve bilmeceler Nolan'ın müthiş tarzı. Sadece film karakterleri değil sizde filmin içindeki sorularda takılıp kalıyorsunuz. Nolan'ın en sevdiğim filmlerinden ( hoş sevmediğim filmi var mı? yok :) )  Lenny'nin eşi öldürülmüştür ve intikam kaçınılmazdır. Ve tümüyle beraber ön bellek kendini kapatır. Hafıza nedir? neyi saklar? neyi önümüze ve ne biçimde getirir? Tüm yaşadıklarımız kozmik zaman algısında öncesi ve sonrası olmaksızın kaybolursa ya da parazitli gelgitlerle süre gelirse veyahut bir kısmını komple silerse ne olur? Kaçtığımız için mi sileriz yaşadıklarımızı ve resetlemek mi isteriz geçmişi ya da yeniden kendi gerçekliğimizi mi yaratmayı deneriz. Ve hatta gerçekliğimizin hapishanesinde tutsaklığımızı mı yaratırız? Öyle bir gerçek nedir sorgusudur ki bu zamanı da mekanı da kainatı da beyni ve bilinci de sorgulatır. Lenny, yarattığı yanılsamadan u...

geçmiş geleceği değiştirir mi? nico ve vera. iki ayrı zaman tek mekan. kesişen karışan hayatlar. fırtınanın sebep olduğu solucan deliği. paralel evren algısı. kelebek etkisi.  zaman içinde zaman. mekan içinde mekan. iki ayrı ilüzyon. hangisi yaşanan, hangisi müdahale edilen.  benzer çok film olmakla beraber insanlığa inatla anlatmak isteyen yönetmenler, senaristler ve yapımcıların ardı arkası kesilmiyor. iyi de oluyor. çünkü insanın kaderini elinde tutamadığını anlaması için en etkileyici ve dahi büyüleyici yol sinema.  yaşamsal örgümüzde olacak olan,  tüm şartları değiştirsek dahi  gerçekleşiyor. bizim şer sandığımız sızlandığımız ve müdahale edip değiştirmeye çalıştığımız her vaka eninde sonunda kendi yoluna getiriyor insanı. insan anlamıyor lakin. sanıyor ki değiştirdiği kendisi için en iyi olan. sistemsel bütünlüğün içinde kaderimizde olanı yaşamak, kaderimiz. kazalara cüzi irademizle müdahale etsek de yazı dönüp dolaşıp görmeniz gerekeni gös...